Ik weet het, ik beloof al maandenlang dat ik jullie een blog over Ierse mythologie zal geven, maar het schrijven ervan duurt langer dan ik verwacht had. De positieve kant hiervan is dat hij, als hij eenmaal af is, lekker lang zal zijn, dus ideaal leesvoer voor ofwel een koude winterdag (bestaan die nog?), ofwel een frisse lentedag. Een ander positief punt is dat het ‘onderzoek’ doen naar mythen en legenden me weer helemaal enthousiast heeft gemaakt over de Ierse verhalen, en ik er veel inspiratie voor mijn eigen verhaal voor krijg.
Ierland is een inspirerend land, dat is zeker. Hoewel ik nog altijd fulltime werk, ben ik in mijn vrije tijd veel bezig met mijn creatieve kant, en mijn verblijf op ’t groene eiland helpt me daarbij. Het is makkelijk om hier bezig te zijn met literatuur, en, zoals je straks zult zien, andere vormen van kunst. Toch heb ik soms het idee dat ik me meer op het schrijven ‘moet’ richten, dat er allerlei verhalen in mij verborgen zitten die ik nu eens gauw op papier moet zetten. Degenen die mij goed kennen weten natuurlijk al dat ik al een tijdje bezig ben met het schrijven van Een Boek. Mijn idee voor komend jaar is om een maandje of twee vrij te nemen, onder andere om me helemaal op Het Boek te kunnen focussen. Ik heb geen idee wanneer ik dit ten uitvoer kan brengen, maar ik weet zeker dat het komend jaar zal gebeuren, want ik mag het van mezelf niet veel langer uitstellen.
Sinds ik in Ierland woon, ben ik ook steeds meer geïnteresseerd geraakt in toneel – ik denk er zelfs aan om ooit een cursus toneelschrijven te gaan doen, hier, ook om mijn Engels te oefenen. De Ierse toneelscène is levendig en jong, en je kan de stad niet doorlopen zonder overal voorstellingen geadverteerd te zien. Je vindt hier ook een paar van de beste acteerscholen ter wereld.
Ik weet niet precies waarom ik in Nederland nooit zo’n behoefte had om naar de schouwburg of het theater te gaan, en hier wel. Misschien ligt de drempel hier lager: de kaartjes zijn minder duur, en het is minder elitair. Het wordt als normaler gezien om op je vrije avond een voorstelling te bekijken, en je hoeft je niet op te doffen, zelfs niet als het om grote namen gaat. Al weet ik dat er in Nederland ook veel plekken zijn waar je dezelfde vibe zal aantreffen, Ierland heeft me pas echt doen inzien dat theater niet saai, ouderwets en stoffig hoeft te zijn. Er is veel ruimte voor zowel nieuw talent als voor optredens van oudgedienden (net als in Engeland staan veel filmacteurs nog steeds vaak op de bühne, of beginnen hun carrière daar). De klassiekers worden niet vergeten – Ierland kent vele, vele goede toneelschrijvers. Denk aan Wilde en Beckett, om zomaar wat namen te noemen.
Theater heeft zelfs een grote rol gespeeld in het Ierse nationalisme (maar wat heeft dat niet?), onder andere wat betreft de herwaardering van de Ierse literatuur. Dat is het duidelijkst te zien in het Abbey Theatre, opgericht in 1904 door onder anderen W.B. Yeats en Lady Gregory, die beiden eveneens aan de wieg stonden van de Irish Literary Revival. ‘The Abbey’ is nog altijd een instituut, en vele bekende schrijvers en acteurs hebben hier hun carrière opgebouwd.
Het is echter niet de enige plek waar je als toneelliefhebber aan je trekken kunt komen. Dublin kent zo’n dertig theaters, als het niet meer is, klein en groot (NB: helaas is er onlangs eentje plat gebulldozerd om plaats te maken voor een hotel, zoals dat tegenwoordig gaat. Zucht). Ik heb ze nog lang niet allemaal bezocht, maar heb een goed gat geslagen in het aanbod, en heb de meeste belangrijke plekken vanbinnen gezien. Al ben ik logischerwijs geen kenner, ik wil jullie toch graag kennis laten maken met de theaterkant van Dublin, een van mijn meest favoriete kanten die de stad te bieden heeft.
Ik zal een korte omschrijving geven van elk theater, vertellen wat ik er heb gezien, wat gekke feitjes spuien als het lukt, en je een reden geven waarom je deze plek ECHT niet mag missen. Veel plezier!
Smock Alley Theatre
Beschrijving: Smock Alley is een klein theatertje langs de Liffey, waar oorspronkelijk het oudste ‘Theater Royal’ van Dublin stond (opgericht in 1662) – de eerste plek buiten Londen die deze titel mocht dragen. Het werd meerdere malen herbouwd tot het z’n deuren sloot in 1787, waarna het als drankwinkel werd gebruikt. In de 19e eeuw werd er een kerk opgericht, die in 2012 werd herbouwd als het huidige theater. Je kunt nog steeds sporen zien van de oorspronkelijke functie, net zoals bijvoorbeeld het geval is met Paradiso in Amsterdam: o.a. de glas-in-lood-ramen zijn bewaard gebleven. (De geschiedenis van dit gebouw is wellicht de meest Ierse ooit – drankwinkel, kerk en theater? Beter kan niet.)
Wat heb ik hier gezien? Een geweldig schaduwspel over een van de bekendste Ierse mythologische verhalen, de Táin (waar ik in mijn mythologie-blog meer over zal vertellen). Ik ben er ook naar een lezing geweest over jonge science-fiction-schrijvers, en heb er rond Halloween een stuk over een eenzame vampier gezien.
Fun fact: Voordat het huidige theater werd opgericht, werd er archeologisch onderzoek uitgevoerd. Er werd veel gevonden, maar het leukste is dat men een oude krultang aantrof, die gebruikt werd om de pruiken van de acteurs te stylen.
Waarom je het niet mag missen: Ten eerste omdat het logischerwijs bijzonder is om naar het toneel te gaan in een oude kerk. Het heeft een aparte sfeer, die ik in geen enkel ander theater ben tegengekomen. De zalen zijn vrij klein en ‘knus’, met dicht op elkaar staande houten banken. Je zit zowat op de schoot van de acteurs, zeker in de voorste rij, waar je voeten letterlijk het toneel raken. Stukken als bovengenoemde, die hevig steunen op interactie met het publiek, zijn daarom uitermate geschikt voor deze plek. Je hoeft nauwelijks je best te doen om de acteurs te zien en volgen. Het vampierverhaal was vooral erg cool, want de zaal was versierd met kaarsen en de acteur liep langs de voorste rijen, betrok mensen in zijn monoloog, of raakte hen aan. Het was bijna alsof je in zijn huiskamer zat.
The Abbey Theatre
Beschrijving: Dit theater werd oorspronkelijk opgericht in 1904, en, zoals hierboven al vermeld, was erg belangrijk voor de ‘Irish Literary Revival’. Heel veel bekende Ierse toneelschrijvers uit die tijd stonden aan de wieg van ‘the Abbey’, en andersom, want vaak werden hun stukken er voor het eerst opgevoerd. Na de Ierse onafhankelijkheid werd de plek het ’t ‘National Theatre’ van het land. Het gebouw brandde af in de jaren vijftig, maar werd heropgericht op de plek waar je het nu kan vinden.
Wat heb ik hier gezien? Ik ben naar een toneelbewerking van ‘Let the Right One In’ geweest, een Zweeds verhaal over een tienervampier (ja, ik heb iets met vampiers, laat me!). Verder heb ik er ‘Waiting for Godot’ gezien, van Samuel Beckett – nog altijd mijn beste toneelervaring ooit. Het stuk is zo absurd en hilarisch, en het heeft mijn liefde voor Ierse zwartgallige en bizarre humor alleen maar aangewakkerd. Zoals sommigen van jullie wellicht al bekend is, gaat het verhaal in principe nergens anders over dan wat de titel al aangeeft: twee mannen wachten het gehele stuk lang op Godot, en hebben ondertussen vreemde conversaties met elkaar en enkele voorbijgangers. Ik druk jullie allemaal op het hart dit stuk ooit eens te gaan zien, het liefst in het Engels, want Beckett is een absolute woordkunstenaar (al ben ik stiekem best benieuwd naar hoe dat in het Nederlands wordt overgebracht!). En als je daarna overtuigd bent, begin dan aan zijn gehele literaire oeuvre, want zijn boeken zijn al net zo idioot en fantastisch als zijn toneelstukken. (/fangirl out)
Fun facts: Ik heb in mijn blog over Ierse literatuur al eerder over de connectie met Lady Gregory en Yeats geschreven, en over de ophef die het stuk ‘The Playboy of the Western World’ van Synge teweegbracht. Een bijzonder, hoewel niet zo ‘fun’, feitje, is verder dat veel Abbey-acteurs meededen aan de Ierse Paasopstand in 1916 – het eerste slachtoffer aan Republikeinse zijde was zelfs een van hen, een acteur genaamd Sean Connolly.
Waarom je het niet mag missen: Omdat het de bekendste schouwburg van Ierland is, en een cultureel fenomeen. Er zijn altijd goede stukken te zien.
The Gate theatre
Beschrijving: Deze groep werd in 1928 opgericht, en speelde oorspronkelijk in het Peacock-theater – een onderdeel van The Abbey – voor het een jaar later zijn thuis vond op de huidige plek, in een bijgebouw van een oud ziekenhuis. Samen met The Abbey is het de meest gerennomeerde schouwburg van Dublin.
Wat heb ik hier gezien? Helaas nog maar één voorstelling, maar die was dan ook geweldig. Het was een bewerking van ‘A Christmas Carol’, die me nog vers in het geheugen staat (dat mag ook wel, want ik heb hem pas twee maanden geleden gezien). De kostuums waren prachtig Victoriaans, de acteurs waren perfect gecast, en de toneelvloer veranderde en bewoog mee naargelang de scène. Ik was aan het einde helemaal week van binnen, wat natuurlijk deels met de algehele kerstsfeer te maken had. Het lijkt me trouwens zo heerlijk om als acteur Scrooge te mogen spelen – volgens mij kun je daar al je opgekropte frustratie in kwijt.
Fun fact: Vele bekende acteurs begonnen hun carriere hier, onder andere Michael Gambon – je weet wel, Perkamentus – en Orson Welles. Oh, en even iets heel anders, maar Favoriete Ier is geboren in bovengenoemd ziekenhuis, ‘the Rotunda’. Ik weet niet of je dat wat kan schelen, maar ik vind dat erg leuk.
Waarom je het niet mag missen: Hoewel ik er dus maar één keer ben geweest, vond ik The Gate meteen het meest sfeervolle theater dat ik in Dublin heb bezocht. Het geeft je een beetje een ouderwets gevoel: de inrichting is traditioneel, met veel zacht pluche en oud meubilair, en er is een klein knus barretje. Je hebt bijna het gevoel dat je je in een mooie jurk of mooi pak moet hullen om er naar een voorstelling te gaan. Toen ik er was, rond kerst, hadden ze al helemaal hun best gedaan om het gezellig te maken: overal stonden schalen met mandarijntjes (een Iers/Engels gebruik) en je kon je warmen aan een kopje ‘mulled wine’ in de bar.
Oh, en een andere reden om hierheen te gaan, is dat ze er elk jaar ‘The Great Gatsby’ opvoeren: dat is een zogenoemd ‘immersive play’, en het idee is dat je werkelijk uitgenodigd bent voor een hedonistisch jaren-20-feestje. Je moet je verkleden en wordt dan door het gebouw geleid; de acteurs laten de bezoekers meedoen met het verhaal. Ik probeer er elke keer een kaartje voor te bemachtigen, maar helaas is het duur en altijd bijna onmiddellijk uitverkocht.
The Gaiety Theatre
Beschrijving: Dit theater richt zich meer op musical en opera, maar er worden ook vaak toneelstukken opgevoerd. Het werd opgericht in 1871 en werd uitgebreid in Victoiaanse tijden – veel van de 19e-eeuwse aanpassingen zijn nog altijd te zien. ‘The Gaiety’ is eveneens een toneelschool, waar veel bekende Ierse acteurs afgestudeerd zijn – Colin Farrell bijvoorbeeld, van hem heb je vast wel eens gehoord.
Wat heb ik er gezien? Twee toneelstukken. Eentje speelde zich af op het arme, Ierse platteland aan het begin van de 20e eeuw – het was een uitermate deprimerend stuk, en ik was er in mijn dooie eentje naartoe en er stond ook nog een pilaar voor mijn neus, dus dat was een gezellige ervaring. Het andere was een bewerking van Henry James’ ‘The Turn of the Screw’, dat prima was, maar waar helaas continu doorheen gepraat werd door twee oude dametjes. Zoals je ziet waren mijn bezoekjes vooralsnog geen enorm groot succes. Ik ben van plan om komende maand ‘The Lieutenant of Inishmore’ te gaan zien, maar ik ben er een beetje huiverig voor, want ik hoorde van een Franse vriendin dat het in een heel zwaar West-Iers accent wordt opgevoerd. Zij begreep er niets van en viel na twintig minuten in slaap.
Fun facts: De Gaiety is het enige theater in Dublin dat voor meer dan honderd jaar onafgebroken in gebruik is geweest. Toen Ierland nog het Eurovisie won, werd het hier georganiseerd. Verder is dit theater leuk omdat je er de Ierse ‘walk of fame’ kunt vinden: de handafdrukken van de bekendste Ierse acteurs, regisseurs en toneelschrijvers zijn vereeuwigd op de stoep voor de ingang.
Omdat deze plek zo’n lange geschiedenis kent, zijn er logischerwijs een boel spoken te vinden (mijn favoriete ‘fun fact’-categorie! Ik zit er al drie theaters lang op te wachten!). Bezoekers en acteurs voelen soms aanrakingen, zien zwevende lichtbollen of krijgen te maken met andere bovennatuurlijke verschijningen. Er schijnt een operazangeres rond te spoken, en een aartsbisschop die het er niet mee eens was dat er een seksscène werd opgevoerd op het toneel. Ook de oude eigenaar komt na zijn dood in 1965 nog wel eens een bezoekje brengen aan de bar. Gezellig.
Waarom je het niet mag missen: Je moet hier absoluut heen als je grootse producties wil zien, en natuurlijk als je gek bent van opera of musical. Riverdance wordt hier ook elk jaar opgevoerd, en dat is een spektakel van jewelste – zelfs als je er geen kaartje voor koopt, krijg je de buzz nog mee, want er worden soms impromptu optredens gegeven langs de ‘walk of fame’. Dit theater is ook de plek waar je rond de kerstdagen dat typisch Iers/Engelse fenomeen, een ‘pantomime’, kan meemaken – een muzikale, lollige, ietwat kitscherige uitvoering van (meestal) een bekend sprookje. En natuurlijk is de Gaiety een prachtig gebouw om te zien, zeker omdat het nog altijd een Victoriaanse sfeer ademt.
Bord Gáis Energy Theatre
Beschrijving: Dit is een enorm, enigszins futuristisch uitziend gebouw in het poshy ‘business district’ van Dublin. Het is pas zo’n tien jaar oud. Omdat ’t het grootste theater van Ierland is, worden hier voornamelijk musicals en balletten opgevoerd.
Wat heb ik hier gezien? Meerdere balletten, onder andere Het Zwanenmeer en een uitvoering van ‘Les Trocks’ (een Amerikaanse balletgroep met een vette knipoog – alle rollen worden door mannen uitgevoerd). Verder heb ik er mijn eerste musical ooit gezien, ‘The Addams Family’, en mijn eerste Shakespeare-toneelstuk, ‘Macbeth’. Ja, erg he, dat dat laatste zo lang geduurd heeft! Gelukkig ben ik nu bijgeschoold.
Fun fact: Ik denk dat dit theater nog niet oud genoeg is om fun facts te hebben verzameld, helaas.
Waarom je het niet mag missen: Ik bedoel, Bord Gáis is geen Broadway of West End, maar het is the next best thing als je toevallig in Ierland bent. Daarnaast ziet het theater er fantastisch uit, zowel van buiten als van binnen, en zelfs al mocht je de voorstelling niks vinden, dan kun je altijd nog coole plaatjes schieten of genieten van het uitzicht over de Dubinse docklands.
The New Theatre
Beschrijving: Dit is een klein theatertje in Temple Bar, dat zich achter ‘Ireland’s Oldest Radical Bookshop’ bevindt – eveneens het bezoeken waard als je van Marxistische shizzle en dergelijke houdt. The New Theatre is opgericht in 1997, en het is de beste plek om toneelstukken van jong, nieuw talent te zien. Er zijn slechts 66 zitplaatsen, dus je moet er snel bij zijn.
Wat heb ik er gezien? Toen ik hier net woonde en nog in een cafeetje werkte, dat zich om de hoek van het theater bevond, kwamen de mensen die daar werkten vaak langs voor koffie. We babbelden vaak over de nieuwe producties die ze op’t podium zouden brengen, en af en toe stopten ze ons een gratis kaartje toe. Zo heb ik vele voorstellingen gezien waar ik anders nooit vanaf had geweten, onder andere een bewerking van drie verhalen uit ‘Dubliners’ en een science fiction-verhaal over iemand die verliefd wordt op haar robot-bezorger (of iets dergelijks, ik weet het niet precies meer, het was lang geleden). Je zou kunnen zeggen dat de New Theatre-medewerkers mijn liefde voor Iers toneel hebben doen ontwaken. Oh, en ze gaven ook altijd enorme fooien, omdat ze medelijden hadden met de manier waarop onze baas ons behandelde. Tel uit je winst.
Waarom je het niet mag missen: Als je op zoek bent naar iets origineels, iets fris, iets nieuws, dan moet je hier zeker heen. ’t Is een hele ervaring om het te bezoeken – ten eerste voelt het vrij stiekem, omdat de plek zo verborgen is, en ten tweede is de kleinschaligheid bijzonder. Het is erg intiem, omdat je met zo weinig anderen in een zaaltje bent en zowat met je neus op ’t toneel zit. Daarnaast zijn de mensen die er werken ontzettend aardig, en is er een grote kans dat je na de voorstelling met de acteurs en regisseur kan babbelen.
Kleinere/minder bekende theaters, en een belangrijke plek die ik nog niet heb bezocht
Afgezien van ‘The New Theatre’ zijn er in Dublin vele andere mini-theatertjes die zich boven een kroeg, café of winkel bevinden, en waar je nieuwere, modernere en/of vooralsnog onbekende stukken kunt zien. Ik ga ze niet allemaal opnoemen, want het is juist zo leuk om er zelf achter te komen waar ze zijn – ik heb ze zelf ook nog niet allemaal ontdekt, en omdat de Ierse toneelwereld zo levendig is, zoals ik al zei, komen er elk jaar weer meer bij. Een instituut in de Dublinse toneelscene is Bewley’s, dat eveneens fungeert als een koffiezaak. Verder zijn er nog een heleboel andere, grotere theaters die ik slechts zelden of nog niet heb bezocht, zoals The O’Reilly (dat zich in een oude school bevindt), The Olympia (waar je musicals, muziekvoorstellingen, stand-up en, sindskort, drag shows kunt zien), en The Pavilion (in het kustplaatsje Dún Laoghaire). Er valt ook voor mij dus nog veel te beleven!
Ik wil iets nieuws en interactiefs proberen, dus ik wil jullie vragen me mee te helpen met de keuze voor een volgend onderwerp in de categorie ‘Drie Jaar Dub’. Helaas ben ik arm en kan ik geen poll installeren, dus we moeten het op de ouderwetse manier doen! Hier is een lijstje met onderwerpen die ik in gedachten had: reageer onder dit bericht met jouw keuze.
- Drie jaar Dub: Dublinse standbeelden (en hun bijnamen)
- Drie jaar Dub: Muziek
- Drie jaar Dub: Street art
- Drie jaar Dub: Musea
Vergeet je vooral niet the abonneren op mijn site, als je op de hoogte gehouden wil worden!
Fem in Ireland 
Nou, heeft nog niemand gereageerd. En ik vind het allemaal leuk, maar om er schot in te krijgen stem ik nummer 2. Muziek!
LikeGeliked door 1 persoon